Cằm Lẹm Là Gì? Dấu Hiệu, Nguyên Nhân Và Cách Khắc Phục

Cằm lẹm là tình trạng cằm không đạt độ nhô chuẩn, thụt lùi về phía sau so với trán và mũi. Tình trạng này gây mất cân đối nghiêm trọng cho khuôn mặt, khiến vùng cổ và cằm gần như liền nhau, ảnh hưởng trực tiếp đến thẩm mỹ và sự tự tin khi giao tiếp. Để tìm được giải pháp khắc phục triệt để và hiệu quả, điều quan trọng là phải phân biệt rõ nguyên nhân gốc rễ gây ra cằm lẹm là do xương hay do răng.

3 dấu hiệu nhận biết cằm lẹm dễ thấy nhất

Để nhận diện tình trạng cằm lẹm, bạn có thể dựa vào các dấu hiệu trực quan sau:

Khuôn mặt nhìn nghiêng (Góc thẩm mỹ E-Line)

Cằm lẹm thường thể hiện rõ nhất khi nhìn nghiêng, đặc biệt khi so sánh với đường chuẩn thẩm mỹ E-Line (đường nối đỉnh mũi và đỉnh cằm).

• Dấu hiệu: Cằm thụt vào sâu, không đạt đến đường chuẩn E-Line. Môi trên và môi dưới nhô ra phía trước nhiều hơn so với cằm.
• Kết luận: Khuôn mặt nhìn nghiêng thiếu điểm nhấn, kém hài hòa và không có sự cân đối cần thiết.

Cằm bị ngắn và thiếu độ nhô

Cằm lẹm làm thay đổi tỷ lệ tổng thể của khuôn mặt, đặc biệt là phần dưới. Khoảng cách từ môi dưới đến đỉnh cằm bị rút ngắn, làm cho khuôn mặt bị mất đi tỷ lệ 1/3 dưới chuẩn (tỷ lệ vàng trong thẩm mỹ khuôn mặt).

Cảm giác cổ và cằm liền nhau

Do cằm lẹm, vùng da dưới cằm dễ bị chùng xuống, tạo cảm giác nọng cằm hoặc cổ và cằm không có ranh giới rõ ràng, khiến khuôn mặt trông to và kém gọn gàng hơn. Đây là một dấu hiệu thẩm mỹ thường thấy do sự thiếu hụt cấu trúc xương nâng đỡ.

Nguyên nhân gây ra cằm lẹm

Việc phân loại nguyên nhân là bước đầu tiên và quan trọng nhất để định hướng phác đồ điều trị (can thiệp nha khoa hay phẫu thuật).

Cằm lẹm do xương (Nguyên nhân chính)

Xương cằm (xương hàm dưới) phát triển kém, ngắn, hoặc tụt lùi về phía sau so với nền sọ. Tình trạng này gây ra sự thiếu hụt rõ rệt về cấu trúc xương. Đây là nguyên nhân gốc rễ và phổ biến nhất, cần can thiệp từ sớm hoặc phẫu thuật.

Cằm lẹm do răng (Răng hô/chìa)

Loại lẹm này mang tính chất “ngụy tạo“, có thể khắc phục bằng chỉnh nha.

• Cơ chế: Răng hàm trên bị hô, chìa ra quá mức hoặc răng hàm dưới bị lùi vào. Sự sai lệch của răng khiến môi bị đẩy ra trước, làm cho cằm nhìn có vẻ lẹm hơn (dù cấu trúc xương cằm có thể không quá tệ).
• Tính chất: Hoàn toàn có thể khắc phục bằng chỉnh nha (niềng răng).

Do thói quen xấu hoặc chấn thương

Một số yếu tố bên ngoài cũng tác động tiêu cực đến sự phát triển khuôn mặt:

• Thói quen: Thói quen chống cằm, thở miệng (Mouth Breathing) có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của xương hàm mặt trong giai đoạn trẻ em.
• Chấn thương: Gãy hoặc tổn thương xương hàm dưới cũng có thể là nguyên nhân.

Di truyền

Yếu tố di truyền đóng vai trò lớn trong sự phát triển của xương hàm: Cằm lẹm có thể di truyền trong gia đình. Vì thế, nếu trong gia đình có người bị cằm lẹm, tỉ lệ em bé sau sinh có cằm lẹm sẽ rất cao.

Sai lệch khớp cắn dẫn đến lẹm cằm

Khớp cắn chuẩn không chỉ giúp cho việc ăn nhai, chăm sóc răng miệng được thực hiện dễ dàng, mà còn đảm bảo gương mặt được hài hòa và cân đối. Vì một số nguyên nhân (di truyền, trẻ em có thói quen bú bình hoặc mút tay lâu dài, biến chứng do thực hiện phương pháp phục hình thẩm mỹ không chuẩn…) mà tình trạng sai lệch khớp cắn dẫn đến lẹm cằm.

Tìm hiểu phương pháp niềng răng khắc phục tình trạng sai lệch khớp cắn để cải thiện tỷ lệ khuôn mặt.

Quy trình chẩn đoán chuyên sâu: phân biệt và lên phác đồ

Quy trình chẩn đoán chuyên sâu là bước tối quan trọng tại Elite Dental để xác định chính xác nguyên nhân, tránh việc điều trị sai hướng và đảm bảo kết quả toàn diện.

Tầm quan trọng của chẩn đoán xương toàn diện

Để đưa ra phác đồ điều trị chính xác, Bác sĩ cần dữ liệu khách quan:

• Mục đích: Bác sĩ cần xác định chính xác tỷ lệ cằm lẹm là do Xương hay do Răng để tránh điều trị sai hướng (ví dụ: niềng răng cho ca lẹm xương nặng).
• Elite Dental: Ứng dụng Phim X-quang Cephalometric và CT Cone Beam 3D để đo lường các chỉ số xương mặt (ví dụ: góc SNA, SNB, ANB), đánh giá mức độ lẹm và mối quan hệ của xương hàm trên/dưới.

Vai trò của bác sĩ chỉnh nha chuyên sâu

Sau khi có kết quả chẩn đoán 3D, bác sĩ sẽ đưa ra quyết định điều trị tối ưu:

• Chỉnh nha đơn thuần: Nếu lẹm nhẹ và nguyên nhân chủ yếu do răng (hô).
• Phối hợp phẫu thuật: Nếu lẹm do xương nặng, Bác sĩ sẽ tư vấn phương án phẫu thuật tạo hình cằm để đạt được sự cân đối toàn diện.

Các phương pháp khắc phục cằm lẹm hiệu quả

Tùy thuộc vào nguyên nhân, Khách hàng sẽ được tư vấn các phương pháp khắc phục phù hợp:

Khắc phục cằm lẹm do răng (Chỉnh nha)

Đây là giải pháp được ưu tiên tại nha khoa cho các trường hợp liên quan đến khớp cắn và răng hô/chìa.

• Phương pháp: Niềng răng (mắc cài hoặc Invisalign).
• Cơ chế: Điều chỉnh trục răng hô hoặc răng chìa, đưa răng về vị trí chuẩn. Khi răng và môi lùi vào trong, cằm sẽ có cảm giác nhô ra hơn, khuôn mặt sẽ hài hòa hơn đáng kể.

Lưu ý: Phương pháp này chỉ hiệu quả khi cằm lẹm ở mức độ nhẹ và có liên quan đến sự chìa của răng.

Khắc phục cằm lẹm do xương

Giải pháp cho cằm lẹm do xương phụ thuộc vào độ tuổi của bệnh nhân.
Can thiệp Chỉnh nha dự phòng (Độ tuổi xương hàm đang tăng trưởng: 6 – 12 tuổi):

• Áp dụng: Giải pháp triệt để cho cằm lẹm/hô hàm dưới do sai lệch xương, nếu được can thiệp khi xương hàm vẫn còn đang phát triển.
• Khí cụ tiêu biểu: Khí cụ Headgear hoặc các khí cụ chức năng khác (ví dụ: Twin Block, Herbst) nhằm kiểm soát hoặc kích thích sự phát triển của xương hàm trên và xương hàm dưới theo hướng mong muốn, giúp cải thiện khớp cắn và cấu trúc cằm.

Niềng răng (Độ tuổi trưởng thành):

• Áp dụng: Khắc phục cằm lẹm do sai lệch khớp cắn (răng hàm trên phủ quá mức răng hàm dưới – khớp cắn sâu) bằng cách di chuyển răng, từ đó điều chỉnh tương quan hai hàm.

Lưu ý: Niềng răng ở người trưởng thành không thay đổi cấu trúc xương cằm lẹm đáng kể (trừ các trường hợp cần nhổ răng để kéo lùi).

Kết hợp chỉnh nha và phẫu thuật

Đây là giải pháp cho các trường hợp phức tạp nhất, đòi hỏi sự phối hợp liên chuyên khoa.

• Khi nào: Dành cho các trường hợp cằm lẹm nặng do xương nhưng đồng thời có răng hô hoặc khớp cắn lệch, những bệnh nhân có mong muốn cải thiện thẩm mỹ cao.
• Lưu ý quan trọng: Quy trình gồm Niềng răng trước để sắp xếp răng, sau đó phẫu thuật để tạo hình cằm. Tuy nhiên, việc phẫu thuật có thể nguy hiểm và mang lại nhiều nguy cơ, vì thế nên được thăm khám sớm đối với trẻ em có tình trạng cằm lẹm (từ 6-12 tuổi) để có các phương án an toàn hơn.

Việc khắc phục cằm lẹm phụ thuộc hoàn toàn vào việc xác định nguyên nhân chính. Đừng tự quyết định phẫu thuật hay niềng răng, bạn cần có sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa chỉnh nha để tránh điều trị sai hướng và lãng phí thời gian, chi phí.

Liên hệ Elite Dental để được thăm khám, chẩn đoán bằng những công nghệ tiên tiến (CT Cone Beam 3D) và nhận phác đồ điều trị cằm lẹm phù hợp nhất, giúp bạn sở hữu khuôn mặt cân đối, hài hòa.